GÜBRE ÇEŞİTLERİ
Yapılarına göre doğal (organik) ve suni (yapay) olarak ikiye ayrılmaktadır.
Organik (Doğal) Gübreler
Bitkilerden ve hayvanlardan elde edilen gübreler organik gübre olarak adlandırılır. Organik gübreler, bitkinin kök gelişimini ve olgunlaşmasını sağlayan azot ve fosforu temin eder. Daha yavaş etkili oldukları ve suda az çözündükleri için tohumlara ve filiz köklerine zarar vermezler. Bu nedenle sebze ve çiçeklerde daha fazla tercih edilirler. Organik gübrelerin bir diğer özelliği ise, topraktaki organik madde oranını artırması ve toprağın fiziksel özelliklerini düzenlemesidir. En önemli organik gübre çeşitleri; ahır gübreleri, kompostlar ve yeşil gübrelerdir.
1. Ahır gübresi: Ahır hayvanlarının dışkıları ve yem artıklarının karışımından oluşan gübrelerdir. Ahır gübrelerinin en önemli özelliği, bitkilerin besin ihtiyaçlarını karşılarken toprağın da yapısını düzenleyerek tarıma elverişli hale getirmesidir. Toprağın daha iyi su tutmasını sağlar ve işlenmesini kolaylaştırır. Ahır gübrelerinden en iyi şekilde faydalanabilmek için 6 ay bekletilmesi gerekir. Bekletilen ahır gübreleri toprağa daha faydalı hale gelmektedir. Açıkta bırakıldığında yağışlar ya da fermantasyon nedeniyle içerdiği besin değerlerini kolayca kaybedebilmektedir. Bu nedenle ahır gübrelerinin iyi muhafaza edilmesi gerekmektedir. İçine hava girmeyecek şekilde sıkıştırılması en güvenilir saklama yöntemi olacaktır.
2. Kompostlar: Kompost gübre, bitki ve hayvan atıklarının toplanarak çürütülmesiyle elde edilen gübredir. Atıkların kompost yığını haline getirilerek ıslatılıp sıkıştırılması ile oluşturulur. Son zamanlarda kullanımı artan Solucan Gübresi kompost gübrelemeye örnek olarak gösterilebilir. Hayvan gübresi ve mutfak artıklarının solucana yedirilmesiyle oluşan organik gübre, toprağın havalanması ve su tutma kapasitesini artırırken bitkilere doğal büyüme hormonu ve direnç sağlar.
3. Yeşil gübreler: Ahır ya da kompost gübrelerin bulunamadığı durumlarda toprağa organik madde ilave etme yöntemi yeşil gübrelerdir. Ekilmiş ürünlerin hasat edilmeden toprağa gömülmesi ile oluşturulur. Bitkiler toprakta çürüyerek içerdikleri besin maddeleri toprağa geçer ve toprağın yapısını düzenler. Yeşil gübre olarak havadaki azotu köklerinde depolaması nedeniyle baklagil cinsi bitkiler kullanılmaktadır.
Suni (Yapay) Gübreler
Suni gübreler, katı ve sıvı halde bulunan kimyasal maddelerdir. Ekilen bitkinin türüne ve toprağın yapısına göre ihtiyaç duyulan azot, fosfor ve potasyum miktarı hesaplanarak ilave edilir. İçerdiği minerallere göre, azotlu, potasyumlu, fosforlu ve kompoze olarak çeşitlendirilir.
1. Azotlu gübreler: Azotlu gübreler daha çok amonyum ve nitrat tuzları halinde kullanılır. Bitkinin gelişmesini ve olgunlaşmasını hızlandırır. Alınan ürünün kalitesini ve verimini artırır. Amonyak, amonyum nitrat ve üre en çok kullanılan azotlu gübrelerdir.
2. Fosfatlı gübreler: Fosfatlı gübre olarak genellikle fosfat asidinin kalsiyum tuzları kullanılır. Bitkilerin kök oluşumunu ve kök büyümesini sağlayarak olgunlaşmasını kolaylaştıran gübrelerdir. Doğal fosfatlara sülfat aside eklenerek oluşturulan süper fosfatlar ve azot, fosfor bakımından zengin amonyum fosfat en fazla tercih edilen fosfatlı gübrelerdir.
3. Potasyumlu gübreler: Potasyumlu gübreler, suda çözünen gübre çeşitlerindendir. İçerdiği potasyum tuzları gübre olarak kullanılır. Bitkinin dayanıklılığını ve mahsulün kalitesini yükselten gübrelerdir. Bitkilerin kükürt ihtiyacını da karşılayan potasyum sülfat ve suda kolay erime özelliğine sahip potasyum nitrat en çok kullanılan potasyumlu gübrelerdir.
4. Kompoze gübreler: Kompoze gübreler, iki veya daha çok besin maddesi taşıyan gübrelerdir. Kompoze gübreler içerdiği azot, fosfat ve potasyum oranına göre adlandırılır. Bu gübrenin kullanımı toprak analizi yapıldıktan sonra ihtiyaca göre kullanıldığında daha ekonomik ve kullanım kolaylığı sağlamaktadır.